Wielu pacjentów z astmą obawia się, że stosowanie leków przepisanych przez alergologa czy pulmonologa może prowadzić do uzależnienia. Mit ten pojawia się szczególnie często w odniesieniu do leków wziewnych – zarówno tych rozszerzających oskrzela, jak i glikokortykosteroidów wziewnych. W rzeczywistości jednak nie ma żadnych dowodów naukowych na to, że leki te powodują uzależnienie fizyczne czy psychiczne. Celem niniejszego artykułu jest obalenie tego szkodliwego mitu, w oparciu o wyniki badań i rekomendacje międzynarodowych towarzystw medycznych.
Skąd bierze się mit o uzależnieniu?
Źródłem błędnych przekonań jest fakt, że pacjenci z astmą często przyjmują leki przewlekle. Powoduje to wrażenie, że „organizm się od nich uzależnia”, podczas gdy w rzeczywistości chodzi o utrzymywanie choroby pod kontrolą. Astma jest chorobą przewlekłą i wymaga długoterminowego leczenia podobnie jak nadciśnienie czy cukrzyca. Leki nie powodują zależności, lecz zapobiegają napadom duszności i stanom zagrożenia życia.
Dowody naukowe
Badania dostępne w bazie PubMed jednoznacznie potwierdzają, że stosowane w astmie wziewne glikokortykosteroidy (ICS) i leki rozszerzające oskrzela (LABA, SABA) nie wywołują mechanizmów prowadzących do uzależnienia.
Badania kliniczne wskazują, że po okresie skutecznego leczenia, w fazie remisji astmy, możliwe jest zmniejszanie dawek lub nawet odstawienie leków, bez objawów odstawiennych typowych dla substancji uzależniających.
WHO i GINA (Global Initiative for Asthma) w swoich wytycznych podkreślają, że uzależnienie nie występuje, a decyzja o redukcji lub odstawieniu leków powinna być podejmowana indywidualnie, po konsultacji z lekarzem.
Co oznacza „remisja” w astmie?
U niektórych pacjentów, szczególnie dzieci i młodych dorosłych, astma może przechodzić w okres remisji – czyli czasu, gdy objawy ustępują, a czynność płuc jest prawidłowa. W takich sytuacjach lekarz może zdecydować o stopniowym zmniejszaniu dawek lub nawet czasowym odstawieniu leków. To dowód na to, że organizm nie jest uzależniony – pacjent może funkcjonować bez farmakoterapii, gdy choroba jest pod kontrolą.
Dlaczego nie wolno samodzielnie odstawiać leków?
Choć leki nie powodują uzależnienia, samodzielne ich odstawienie może być niebezpieczne. Astma ma zmienny przebieg i nawet po dłuższym okresie bezobjawowym nagle może dojść do ciężkiego zaostrzenia zagrażającego życiu. Dlatego wszystkie decyzje o redukcji lub zakończeniu leczenia powinny być podejmowane wyłącznie w porozumieniu z lekarzem.
Podsumowanie
- Leki stosowane w astmie nie uzależniają fizycznie ani psychicznie.
- Długotrwałe przyjmowanie leków wynika z charakteru choroby, a nie z intencji lekarza czy właściwości uzależniających leków.
- Badania naukowe i wytyczne międzynarodowych organizacji (GINA, WHO) jednoznacznie potwierdzają bezpieczeństwo terapii.
- W remisji możliwe jest zmniejszenie lub odstawienie leków – co dowodzi, że nie uzależniają.
- Decyzję o zmianie leczenia zawsze podejmuje lekarz, a samowolne odstawienie może zagrozić zdrowiu i życiu.
Czy leki na astmę uzależniają? Fakty i mity
Dlaczego pojawia się ten mit?
Wielu chorych na astmę zastanawia się, czy codzienne przyjmowanie leków wziewnych może prowadzić do uzależnienia. Często słyszą: „skoro musisz brać inhalator codziennie, to znaczy, że się uzależniasz”. To jednak nieprawda. Astma jest chorobą przewlekłą, czyli taką, która trwa długo i wymaga stałej kontroli. Leki nie uzależniają, tylko pomagają utrzymać zdrowie – podobnie jak tabletki na nadciśnienie czy insulinę w cukrzycy.
Czy inhalatory uzależniają?
- Leki na astmę nie działają na mózg w taki sposób jak np. nikotyna czy alkohol. Nie powodują „głodu”, nie ma też objawów odstawiennych, które są typowe dla prawdziwego uzależnienia.
Przykład:
- Osoba paląca papierosy, gdy próbuje przestać, odczuwa silną potrzebę zapalenia i nieprzyjemne objawy.
- Pacjent z astmą, jeśli lekarz uzna, że można zmniejszyć dawkę lub odstawić lek, zwyczajnie przestaje go używać — i nie ma objawów „braku”.
Dlaczego czasem trzeba brać leki długo?
Typową cecha astmy jest zmienność objawów: bywają okresy ciszy, ale też nagłe zaostrzenia.
Leki pomagają:
- zmniejszyć stan zapalny w oskrzelach,
- zapobiegać duszności i napadom kaszlu,
- chronić płuca przed trwałym uszkodzeniem.
To nie uzależnienie, tylko profilaktyka – tak jak zapinanie pasów w samochodzie.
A co z przerwą w leczeniu?
U części osób (szczególnie dzieci i młodych dorosłych) astma może wejść w remisję, czyli objawy znikają i wyniki badań są prawidłowe. Wtedy lekarz może stopniowo zmniejszać dawkę, a czasem nawet zalecić odstawienie leków. To pokazuje jasno: organizm nie uzależnia się od leków.
Co jest naprawdę groźne?
Największym błędem jest samodzielne odstawienie inhalatora, bo „czuję się lepiej”. Objawy mogą wrócić nagle i bardzo gwałtownie. Ciężki atak astmy to stan zagrażający życiu.
Warto zapamiętać:
- Leki są bezpieczne i nie uzależniają.
- O ich zmniejszeniu lub odstawieniu decyduje tylko lekarz.
- Regularne stosowanie daje szansę na normalne, aktywne życie – bez duszności.
Podsumowanie dla pacjenta
- Leki na astmę nie uzależniają.
- Musisz je brać długo, bo astma wymaga stałej kontroli.
- Jeśli objawy ustąpią, lekarz może zmniejszyć lub odstawić leczenie.
- Największe ryzyko to samowolne przerwanie terapii.
dr hab. n. med. Piotr Dąbrowiecki
Klinika Chorób Wewnętrznych Infekcyjnych i Alergologii Wojskowy Instytut Medyczny PIB
Źrodło: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29383782/
Zajrzyj na stronę Federacji