Zanim dowiedziałam się, że jestem chora na astmę, spotkałam się u lekarza z pojęciem nadreaktywności oskrzeli. Dwukrotnie byłam leczona lekami przeciwzapalnymi i rozszerzającymi oskrzela przez kilka tygodni po poważnych infekcjach dróg oddechowych. Często spotykam się też w rozmowach w Fundacji z pacjentami z tym pojęciem. „Nie mam astmy, mam tylko nadreaktywność oskrzeli” – powiedział mi pewien Pan, który dostaje podobne leki, których ja używałam jeszcze do niedawna. Wzbudziło to zatem moje zainteresowanie. Zastanowiło mnie czy może być tak, że ktoś ma i astmę i nadrektywność oskrzeli, czy jedno wyklucza drugie. A jeżeli ktoś ma już nadreaktywność oskrzeli to czy to zwiastuje, że będzie miał astmę? Czy to jest sygnał ostrzegawczy?
W takiej sytuacji, kiedy nie mam pod ręką lekarza specjalisty, chadzam do biblioteki. Obłożyłam się książkami natury medycznej i oto co dla Was ustaliłam. Nadreaktywność oskrzeli to zmieniona nieproporcjonalnie duża i niewystępująca u ludzi zdrowych reaktywność oskrzeli na bodźce swoiste i nieswoiste, co skutkuje skurczem oskrzeli i warunkuje wynikające z tego objawy kliniczne (patrz. bibliografia). Ze statystyk wynika, że nadreaktywność oskrzeli występuje u 12-14 % dorosłych i 12-18% dzieci. Największa gotowość do skurczu oskrzeli występuje u noworodków, ale maleje wraz z wiekiem, co jest oczywiste, z biegiem czasu bowiem nasz układ oddechowy dojrzewa, co sprzyja zmniejszeniu podatności na skurcz oskrzeli.
Nadreaktywność oskrzeli występuje częściej zimą niż latem, w tym przypadku czynnikiem wyzwalającym będzie przede wszystkim znaczna liczba infekcji wirusowych, na które zapadamy w tej zimnej porze roku. W badaniach naukowych stwierdzono, że jest to spowodowane tym, że wirusy i bakterie niszczą w czasie infekcji nabłonek dróg oddechowych i przez to dochodzi do odsłonięcia zakończeń nerwowych. Konsekwencją dalszą jest nadmierna reakcja skurczowa oskrzeli. Taka nadreaktywność oskrzeli może utrzymywać się do 6 tygodni po przebytej infekcji u osoby całkowicie zdrowej, a u osoby przewlekle chorej może trwać znacznie dłużej. Czynnikiem nasilającym nadreaktywność oskrzeli może być także kontakt z alergenami a także z zanieczyszczeniami powietrza w tym z dymem tytoniowym.
Jak się objawia nadreaktywność oskrzeli? Podstawowym objawem, który powinien nas zaniepokoić, w przypadku kiedy nie mamy stwierdzonej przewlekłej choroby dróg oddechowych jest suchy kaszel, który nasila się pod wpływem bodźców drażniących takich jak wysiłek fizyczny, zimne powietrze, alergeny. Objawy mogą ustąpić same albo pod wpływem zaleconego przez lekarza leczenia. Naukowcy nie rozstrzygnęli jednak dotąd czy nadreaktywność oskrzeli jest osobnym stanem, czy tez manifestacją przewlekłej choroby dróg oddechowych. Natomiast istnieją zalecenia dla lekarzy, żeby w przypadku kiedy lekarz rozpoznaje nadreaktywność oskrzeli, uwzględniać jednostki chorobowe, związane z przewlekłymi dróg oddechowych. Taki pacjent może zostać skierowany do lekarza specjalisty na konsultacje, a ten może zlecić wykonanie badania spirometrycznego w celu upewnienia się, czy u pacjenta nie rozwija się przewlekła choroba dróg oddechowych.
W moim przypadku było tak, że dwukrotnie po infekcji przez kilka tygodni zalecono mi z powodu nawracającego suchego kaszlu, który był objawem nadreaktywności oskrzeli, leczenie przy pomocy wziewnych leków przeciwzapalnych co jest standardem leczenia w takim przypadku. Po kilku tygodniach leczenia wszystko wróciło do normy. Z perspektywy czasu jednak wygląda na to, że ten podwójny epizod nadreaktywności oskrzeli był u mnie początkiem objawów astmy oskrzelowej. Niedługo potem trafiłam do lekarza już objawami obturacji oskrzeli, spowodowanej kontaktem z alergenami. W takim więc przypadku powinna się nam zapalić w głowie „czerwona lampka” szczególnie jeżeli jesteśmy w grupie ryzyka zachorowania na choroby alergiczne. Wczesna diagnoza przyczynia się niewątpliwie do szybkiego podjęcia leczenia, które sprawi, że astma oskrzelowa będzie w pełni kontrolowana.
A tego Wam wszystkim życzę.
Justyna Mroczek-Żal
Prezes Fundacji
Bibliografia:
Wybrane choroby dróg oddechowych u dorosłych, pod red. Naukową Tomasza Targowskiego, TerMedica 2015.